Kansen geven aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt

Oprichting MOB

Ons verhaal begint bij lokale bestuurders & initiatieven met een warm hart, gedreven door dezelfde bezorgdheid: mensen met
een beperking overdag zinvol bezighouden.
Al in 1891 werden de stichtingsakte met statuten verleden van de Maatschappij tot onderstand der Blinden (MOB). De initiatiefnemers
hadden ambitieuze doelstellingen: een gesticht oprichten waar onbemiddelde blinden kosteloos zouden opgenomen
worden, een ooglijderskliniek bouwen ter genezing en preventie van blindheid en een school starten waar blinde kinderen
kosteloos les konden volgen en een beroep leren. De stichting zou een kind van zijn tijd worden.

Vakschool met werkplaats

Alhoewel niet geheel overeenkomstig deze oorspronkelijk gestelde doelen, startte men na de eeuwwisseling met een tot dan toe
uniek initiatief voor België: een vakschool voor volwassenen blinde mannen met daaraan verbonden een werkplaats. Hier ligt de
basis van de Dageraad.
We zitten dan in het interbellum. België wordt geconfronteerd met de gevolgen van de eerste wereldoorlog. Veel gewonden
keren terug uit de oorlog. Er ontstaan meer en meer caritatieve initiatieven die later zullen uitgroeien tot wat we vandaag
kennen als maatwerkbedrijven. De eerste werkplaatsen waren afhankelijk van giften en voorzagen in bezigheidstherapie, eerder
dan in werk.

KMB

Na de tweede wereldoorlog kwam een nieuwe groep “gebrekkigen en verminkten” op de arbeidsmarkt, onder wie veel blinden.
Vele initiatieven, zoals de Koninklijke Maatschappij tot Onderstand der Blinden (KMB) richtte zich dan ook voornamelijk op deze
groep. Echter elk wetgevend kader ontbrak, evenals structurele financiering.

Vlaamse initiatieven

Het is pas in 1952 als binnen het ministerie van Arbeid en Sociale voorzorg een bedrag van 500.000 BEF ter beschikking gesteld werd aan 11 groeperingen en instellingen die werkplaatsen of centra voor tewerkstelling en beroepsherscholing van invaliden en verminkten inrichten, waarvan 3 Vlaamse initiatieven: werkhuizen Arbeid & vrede voor verminkten, Licht & Liefde voor Blinden (uit Brugge) en de Koninklijke Maatschappij tot onderstand der Blinden.
Het echte wettelijk kader voor de beschutte werkplaatsen ontbrak echter nog steeds.

Rijksfonds voor sociale reclassering van mindervaliden

Als de gouden jaren ’60 aanbreken, zet de sector van de beschermde werkplaatsen haar eerste stappen richting professionalisering.
Er werden handwerken voor derden uitgevoerd en het wetgevende kader krijgt vorm.
In 1963 zag het Rijksfonds voor Sociale Reclassering van Mindervaliden het licht. Dit nieuwe fonds was verantwoordelijk voor de medische en professionele revalidatie en reclassering van gehandicapte personen. Belangrijk is dat dit fonds onder de bevoegdheid
kwam van het ministerie van Tewerkstelling en Arbeid. Er was dus geen link met de zorgsector. Het wetgevende kader kreeg vorm, de erkenningsvoorwaarden voor de beschermde werkplaatsen werden geschreven en de sector groeide de volgende 25 jaar snel (750 personen met een handicap naar 11.700 in ’80).
Een dergelijke groei was mede mogelijk door de wijze waarop het Rijksfonds gefinancierd werd. Een externe bron, namelijk de aanvullende premies op verzekeringen zoals de arbeidsongevallen en auto ongevallenverzekering, zorgde voor de inkomsten.
In de periode van het Rijksfonds vormde een percentuele loonsubsidiering de basissubsidie van de werkplaatsen. Deze werd door de jaren heen aangevuld met heel wat bijkomende subsidies en er kwam ook een uitbreiding van het gesubsidieerde omkaderingspersoneel.
In de periode van het Rijksfonds maakt de sector een duidelijke evolutie door. Er wordt een aantal versnellingen hoger geschakeld o.a. op het vlak van de infrastructuur. Ook daarvoor bestaat er een subsidie van 60% steun van de Nationale loterij.

Oprichting De Dageraad

Bij de KMB is men op 2 augustus 1972 overgegaan tot een administratieve splitsing. De tewerkstellingsafdeling werd in een
aparte vzw ondergebracht :De Dageraad werd geboren .

Opstart graveerafdeling

Opstart zeefdrukafdeling

Staatserhervormingen

In de jaren ’90 zijn er verschillende staatshervormingen geweest, waardoor het gros van de bevoegdheden betreffende gehandicaptenbeleid overgeheveld worden van het federale niveau naar de gemeenschappen. Vlaanderen opteert ervoor om zowel
de bevoegdheden gehandicaptenzorg & tewerkstelling samen te brengen in een nieuw fonds: het Vlaams Fonds voor de Sociale
Integratie van Personen met een Handicap, waardoor de bevoegdheid van tewerkstelling van gehandicapten onder de bevoegdheden
van de Minister van Welzijn komt en dan niet langer onder de minister van Werk. Dit zorgt in de sector voor een ware aardverschuiving. Groot verschil met het vroegere Rijksfonds is dat het Vlaams Fonds haar middelen krijgt via een dotatie vanuit
de begroting van de Vlaamse regering. Deze dotatie wordt jaarlijks aan het Vlaams Fonds toegekend en groeit enkel in functie
van het indexcijfer, wat lager ligt dan de groei van de inkomsten uit de verzekeringspremies (die trouwens tot op de dag van vandaag
nog steeds geïnd worden op basis van de wet dd. 1963).
Doorheen de jaren ’90 worden de verschillende subsidies voor de beschutte werkplaatsen afgeschaft. De belangrijkste hervorming
is evenwel dat er overgegaan wordt op een forfaitaire subsidiëring. De overheid maakte deze keuze vanuit het oogpunt van
de beheersbaarheid van de budgetten. Hierdoor komt de verantwoordelijkheid voor de loonevolutie bij de werkplaatsen te
liggen. De keuze voor deze forfaitaire subsidiering ging trouwens gepaard met de invoering van het gewaarborgd gemiddeld
minimum maandinkomen, onderhandeld in een nieuw paritair comité 327. Het Vlaams fonds legde in 1993 de programmatienorm
(maximaal aantal subsidieerbare personen) vast op 13.870.

Hans Van Reeth wordt nieuwe directeur

Verhuis van Antwerpen-Centrum naar Kontich

Ondertussen is het de 21ste eeuw. Economische crisissen, toenemende concurrentie vanuit de lageloonlanden en vergrijzing
van de doelgroep maken dat de sector van de beschermde werkplaatsen meer diversifieert: geen klassiek verpakkingswerk of
louter uitvoering maar een partner voor hun klanten.
De Dageraad zit ondertussen gevangen in de gebouwen van de KMBS. Deze gebouwen zijn verouderd en niet meer aangepast
aan de groeiende professionalisering van de werking. Er wordt beslist de productielocatie te verhuizen naar een industriepark in
Kontich (2002) maar de subsidies zijn ondertussen afgeschaft en alles moet dus door eigen middelen gefinancierd worden.

Beter bestuurlijk beleid

Eind jaren ’90 was er nood aan een grondige doorlichting en hervorming van de Vlaamse Overheid. Dit leidde tot de operatie
beter bestuurlijk beleid. De sector van de beschutte tewerkstelling werd in 2006 overgeheveld naar het beleidsdomein Sociale
Economie.
De subsidiërende overheid is sinds deze datum het Vlaamse Subsidieagentschap voor Werk en Sociale Economie (VSAWE). De toeleiding van de gehandicapte werknemer wordt in het kader van de in die tijd gangmakende inclusiegedachte dat alle werkzoekende ook personen met een beperking, passeren via de VDAB en ondersteunende diensten GTB (gespecialiseerde trajectbegeleiding).
Parallel met de evolutie van de beschermde werkplaatsen , die opgericht zijn ten behoeve van de gehandicapte personen, ontstaat er een nieuwe vorm van sociale tewerkstelling in de jaren 90, nl. de sociale werkplaatsen voor personen met een psycho-sociale problematiek (allochtonen, drugsverslaafden, ex-gedetineerden, analfabeten en sociaal achtergestelden…
Vb: groenonderhoud, kringwinkels, strijkateliers, fietsherstelling, schoonmaak …
Ook de ondertussen in Vlaanderen ontstane sociale werkplaatsen en invoegbedrijven behoren tot dezelfde koepel. Al snel komt de éénmaking van beide werkvormen op de tafel. Uit deze gedachte is uiteindelijk het uitvoeringsbesluit maatwerk goedgekeurd.

Maatwerkbedrijven

Vanaf 2019 zullen beschutte en sociale werkplaatsen onder hetzelfde Vlaamse decretale kader vallen. Ze zijn sinds 2019 maatwerkbedrijven.

Aankoop eerste lasergraveerder